Zakażenie wirusem HPV
Zakażenie wirusem HPV odpowiada za rozwój rak szyjki macicy u kobiet. Wirus HPV (human papilloma virus), wirus brodawczaka ludzkiego istnieje w ponad 100 podtypach. Typy łagodne (najczęściej HPV 6 i HPV11) są przyczyną powstawania na skórze łagodnych zmian w formie brodawek oraz guzków okolic intymnych, zwanych kłykcinami kończystymi. Dwa wysokoonkogenne i najbardziej rozpowszechnione typy wirusa to HPV16 i HPV18, są one odpowiedzialne za rozwój aż 70-80% przypadków raka szyjki macicy. Pięć najczęściej rozpowszechnionych onkogennych typów HPV 16, 18, 31, 33 i 45 jest odpowiedzialnych za rozwój blisko 98% przypadków raka szyjki macicy. Istniej też związek pomiędzy infekcją onkogennymi typami HPV a rozwojem rak sromu i pochwy i rak prącia, a także rakiem odbytu oraz rakiem krtani u osób obojga płci.
Główną drogą zakażenia są kontakty bezpośrednie – seksualne oraz poprzez dotyk. Szacuje się, że około 70 – 80% osób aktywnych seksualnie przebędzie zakażenie wirusem HPV praktycznie bezobjawowo. U części kobiet dochodzi do rozwoju przewlekłej infekcji wirusem HPV, co w dłuższej perspektywie może skutkować powstaniem raka szyjki macicy. Przejście od infekcji wirusem HPV do powstania raka szyjki macicy trwa około 10 lat lub więcej.
Szczepienie przeciwko wirusowi HPV jest najskuteczniejszą metodą ochrony przed zachorowaniem na nowotwory wywołane przez HPV. Zmniejsza o 70% ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy oraz o 90% ryzyko rozwoju brodawek narządów płciowych. Szczepienie nie leczy już nabytej infekcji wirusem HPV, a jedynie zmniejsza ryzyko nowego zakażenia i późniejszego nosicielstwa. Dlatego też, do szczepienia profilaktycznego powinno kwalifikować się nastolatki jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Skuteczność szczepień nie jest 100% i chroni tylko przed zakażeniem wybranymi typami wirusa. Regularne badania cytologiczne pozostają nadal podstawą formą profilaktyki rak szyjki macicy, też u kobiet zaszczepionych wcześniej przeciw HPV. Szczepionki przeciw HPV są bardzo bezpieczne i dobrze tolerowane. Objawy uboczne są krótkotrwałe, a działania niepożądane rzadkie. Szczepionki przeciw HPV są stosowane w ponad 80 krajach. W Australia od 2007 roku realizowany jest program szczepień przeciwko wirusowi HPV dla dziewczynek w wieku 12-13 lat, rozszerzony w 2013 roku o szczepienia chłopców. Po 10 latach od rozpoczęcia programu, liczba kobiet w wieku 18-24 lat zarażonych wirusem HPV spadła z 23 proc. w 2005 roku do zaledwie 1 proc. w 2015 r.
W Polsce dostępne są 3 różne szczepionki przeciw HPV:
– szczepionka dwuwalentna Cervarix – skierowana przeciw typom wirusa HPV16 i HPV18, do stosowania dla kobiet i dziewcząt w wieku powyżej 9 lat. Szczepionka jest refundowana w 50%.
– szczepionka czterowalentna Gardasil – skierowana przeciw typom HPV 16, 18, 6 i 11, do stosowania dla kobiet i dziewcząt w wieku powyżej 9 lat oraz mężczyzn i chłopców w wieku powyżej 9 lat.
– szczepionka dziewięciowalentna Gardasil 9 – skierowana przeciw typom HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58, do stosowania dla kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 9 lat.